„Jeżeli chcesz aby twoje dzieci były inteligentne, czytaj im bajki. Jeżeli chcesz, aby były bardziej inteligentne, czytaj im więcej bajek.” - Albert Einstein
W dzisiejszym zabieganym świecie, pełnym wyzwań i stresu, wielu z nas poszukuje różnych form terapii, które pomogą nam odnaleźć wewnętrzną równowagę. Jednym
z ciekawych i skutecznych podejść jest bajkoterapia.
Bajkoterapia to metoda wykorzystująca opowieści, baśnie i legendy do leczenia
i zrozumienia różnych aspektów życia. Skierowana jest głównie do dzieci w wieku 3/4- 9/10 lat.
Za prekursorkę bajkoterapii uważa się Australijkę Doris Brett, natomiast w Polsce jest nią Maria Molicka – obie panie mają tytuł doktora psychologii klinicznej.
Bajkoterapia opiera się na założeniu, że opowieści są nośnikiem uniwersalnych prawd i wartości, które mogą dotknąć każdego człowieka. Psychoterapeuta, nauczyciel, rodzic używają bajek, baśni lub innych opowieści jako narzędzia do zrozumienia
i rozwiązania problemów emocjonalnych, psychologicznych lub społecznych dzieci. Podczas czytania bajek, dziecko może być zachęcane do opowiadania własnych historii, interpretowania znaczenia popularnych bajek, lub nawet tworzenia własnych wersji opowieści. Osoby dorosłe mogą zadawać pytania, które pomogą dziecku zobaczyć związki między treściami bajek a jego własnym życiem, wyzwania czy celami.
Korzyści jakie płyną z Bajkoterapii to :
1. Zrozumienie Siebie: Bajki często poruszają tematy uniwersalne, takie jak miłość, strach, odwaga czy przyjaźń. Analiza tych elementów w kontekście własnego życia może pomóc w zrozumieniu siebie i własnych emocji.
2. Rozwój Empatii: Przeżywanie historii innych postaci w bajkach może rozwijać empatię. Dziecko może lepiej zrozumieć perspektywę innych ludzi, co może wpływać pozytywnie na relacje międzyludzkie.
3. Rozwiązanie Problemów: Bajki często prezentują bohaterów, którzy pokonują trudności. To może inspirować małego człowieka do szukania rozwiązań
w swoim własnym życiu.
4. Rozwój Kreatywności: Tworzenie własnych opowieści w trakcie terapii może wspierać rozwój kreatywności i pomagać w wyrażaniu trudnych do uchwycenia uczuć.
Bajkoterapia ma przede wszystkim pozytywny wpływ na dzieci w wieku przedszkolnym, wprowadzając elementy zabawy i kreatywności do procesu terapeutycznego. Oto kilka aspektów, które ilustrują, jak bajkoterapia może korzystnie wpływać na dzieci w wieku przedszkolnym:
1. Rozwój Emocjonalny:
- Bajki często przedstawiają postaci doświadczające różnorodnych emocji. Dzieci, poprzez identyfikację z bohaterami, mogą lepiej zrozumieć i nazwać swoje własne emocje.
- Wyrażanie Emocji: Bajki oferują bezpieczne środowisko do wyrażania emocji. Dzieci mogą łatwiej dzielić się swoimi uczuciami, zarówno pozytywnymi, jak
i negatywnymi, poprzez odniesienie ich do postaci w opowieści.
2. Rozwój Społeczny:
- Analizowanie postaci i sytuacji w bajkach może rozwijać umiejętności współpracy i empatii. Dzieci uczą się rozumieć perspektywę innych postaci, co może wpływać korzystnie na ich relacje z rówieśnikami.
- Rozwiązywanie Konfliktów: Bajki często prezentują sytuacje konfliktowe i ich rozwiązania. Dzieci, ucząc się, jak bohaterowie radzą sobie z trudnościami, zyskują umiejętność skutecznego rozwiązywania konfliktów.
3. Rozwój Kognitywny:
- Rozwijanie Wyobraźni: Bajki pobudzają wyobraźnię dzieci, umożliwiając im wejście
w świat fantastyczny. To wspomaga rozwój kreatywności i zdolności do abstrakcyjnego myślenia.
- Rozwijanie Języka: Słuchanie i uczestniczenie w dyskusjach na temat bajek wspiera rozwój językowy. Dzieci mogą poszerzać swoje słownictwo i rozwijać umiejętność wyrażania swoich myśli.
4. Radzenie Sobie ze Strachem:
- Symboliczne Przezwyciężanie Trudności: W bajkach bohaterowie często spotykają trudności i pokonują przeszkody. Dzieci, identyfikując się z postaciami, mogą symbolicznie przeżyć pokonywanie swoich własnych lęków.
5. Rozwijanie Umiejętności Moralnych:
- Przekazywanie Wartości: Bajki często zawierają moralne przesłanie. Dzieci mogą wyciągać wnioski dotyczące wartości, takich jak uczciwość, przyjaźń czy odwaga, co pomaga w kształtowaniu ich systemu wartości.
Wyróżniamy trzy rodzaje bajek terapeutycznych: relaksacyjne, psychoedukacyjne oraz psychoterapeutyczne. Celem bajki relaksacyjnej jest pomoc w oderwaniu się od codziennych trosk i zmartwień oraz zapewnienie uczucia spokoju, relaksu i odprężenia. Bajki relaksacyjne są polecane zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci, a ich celami są m.in. łagodzenie napięcia, redukcja stresu, poprawa koncentracji i przyspieszenie zasypiania. Cel bajki relaksacyjnej może być również związany z wprowadzeniem słuchacza w stan medytacyjny, umożliwieniem zwolnienia tempa myśli i uspokojeniu umysłu. Bajki te często wykorzystują techniki oddechowe, wizualizacje i opisywanie szczegółów, mających na celu skupienie uwagi na danym przedstawionym obiekcie lub sytuacji.
Natomiast psychoedukacyjna bajka to historia, która ma na celu edukowanie
i informowanie dzieci na temat różnych aspektów zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Cel bajki psychoedukacyjnej to dostarczenie dzieciom wiedzy na temat zdrowego funkcjonowania psychicznego oraz umiejętności radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi.
Przykładem celu bajki psychoedukacyjnej może być nauka dzieci o różnych emocjach
i sposobach ich rozpoznawania, wyrażania i regulowania. Poprzez historię głównego bohatera i jego interakcje z innymi postaciami, dzieci mogą dowiedzieć się, jak rozpoznawać i nazywać swoje emocje, a także jak wyrażać je w sposób konstruktywny. Innym celem bajki psychoedukacyjnej może być nauka dzieci o różnych specyficznych trudnościach emocjonalnych, takich jak lęk, depresja, trudności w nauce czy ADHD. Poprzez historię bohatera zmagającego się z taką trudnością i jego próbę znalezienia sposobów na radzenie sobie, dzieci mogą zrozumieć, że nie są same w swoich trudnościach i że istnieją różne strategie, które mogą im pomóc.
Trzeci rodzaj bajek to psychoterapeutyczne, których celem jest wsparcie procesu terapii psychologicznej przez opowiadaną historię. Bajki psychoterapeutyczne często mają na celu ułatwienie dzieciom zrozumienia własnych trudności, emocji i zachowań oraz pomóc im w rozwijaniu umiejętności rozwiązywania problemów, budowaniu zdrowych relacji i radzeniu sobie z trudnościami życiowymi.
Niewątpliwie bajki terapeutyczne tworzą unikalne narzędzie, które może wspierać rozwój dziecka na wielu poziomach. Największą zaletą tego typu bajek jest m.in. pomoc
w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych jak i również pomoc w budowaniu wartości moralnych. Wspólne słuchanie bajek i dyskusje na ich temat mogą być doskonałą okazją do wspólnego spędzania czasu razem i budowania więzi.
Opracowała mgr Ewelina Majcher
Bibliografia:
Ø A. Bautsz-Sontag, Literatura w terapii dziecięcej, Katowice 2013.
Ø D. Brett , Bajki, które leczą, cz.2, Gdańskie wyd. psych., Gdańsk 2003.
Ø K. Ibisz, A. Gruszczyńska, Bajkoterapia czyli dla małych i dużych o tym, jak bajki mogą pomagać, Nasza Księgarnia, Warszawa 2009.
Ø M. Molicka, Biblioterapia i bajkoterapia. Rola literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie, Poznań 2011.
Ø M. Molicka, Pojęcie biblioterapii, zadania i mechanizm oddziaływania, „Biblioterapeuta” 2005.
Ø M. Molicka, Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Media Rodzina, Poznań 2002.
Link do webinaru:
https://www.youtube.com/watch?v=QZnNZ_jLerg
https://www.google.com/search?q=bajkoterpai+webinar&oq=bajkoterpai+webinar&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIJCAEQABgNGIAE0gEJNTgxOGowajE1qAIAsAIA&sourceid=chrome&ie=UTF-8#fpstate=ive&vld=cid:2b045ecb,vid:ZQ27aG9vPl8,st:0